Ostavština Vikinga

Norveška, nekad zemlja Vikinga a danas joj se ide u pohode najviše zarad čudesnih fjordova. Oni koji su ih videli i doživeli tvrde da su magija jednako koliko i čarolija. Istina je zapravo da su i jedno i drugo, ali i da su ponajpre više nego originalna umetnička dela prirode koja nadmašuje čovekovu maštu.

Ono što se godinama posle plovidbe fjordovima jasno pamti jeste fascinantni kontrast leda, zelene vode fjordova i planinskih vrhova. 

Fjordove nazivaju i smaragdnim ogledalom okolnih planina. Krstarenje morskim usecima koji zalaze duboko u kopno predstavlja avanturu na brodovima koje kapetani magičnom rukom provlače kroz uske fjordove da bi onda zastali pored slikovitih mestašaca na obali, gotovo ih zaklanjajući svojom senkom.

Kada ste u fjordu, imate osećaj da ste na reci koja teče između okolnih planina. Sve izgleda kao da ste u nekom kanjonu koji okružuju visovi od oko 1.000 metara nadmorske visine prekriveni snegom. Sa tih planina spuštaju se glečeri, brojni potoci i vodopadi s milion rukavaca. Voda je zelena kao smaragd.

Norveška je uistinu, a zarad mnogo čega vrlo specifična zemlja. Priča se da u njoj ima više prirodnih lepota nego ljudi koji mogu da ih vide. Norveška je takođe i zemlja sa najvećim brojem biljnih i životinjskih vrsta na evropskom kontinentu. Gotovo sve lepote norveškog prostranstva, čime se Norvežani ponose, pod zaštitom su Uneska. I sami Norvežani, čija je ekološka svest na neverovatnom nivou, čuvaju prirodna blaga koja imaju, a država je uz to propisala i visoke kazne za sve vrste eko-poroka ili bilo čega što nije u skladu s pravilima zdravog načina života ili što zagađuje okolinu.
Norveška zapravo i jeste slika prijatnog života, predivne prirode, gostoljubivih ljudi, ali i neopisive hladnoće. Smeštena je na Skandinavskom poluostrvu i jedna je od najsevernijih zemalja na svetu u kojoj žive ljudi. Zahvaljujući golfskoj struji, koja nosi toplu vodu iz Meksičkog zaliva, preko Atlantskog okeana, duž cele obale ove severnoevropske zemlje život je sasvim moguć. Da svako zlo ima i poneko dobro dokaz je i to što je Norveška zbog mešanja toplih i hladnih okeanskih struja idealna za ribolov pa je po izvozu hrane iz mora druga zemlja na svetu. Asocijacija na Norvešku je i visok standard života, kao i za naše razmišljanje neverovatno poštovanja ljudskih prava.

Povezane vesti - Pećine čuvaju 570 hrišćanskih crkava

Norvešku u svako doba godine posećuju brojni turisti iz Evrope i sveta. Najpoznatija turistička vrednost su fjordovi. Pre oko milion godina, probijajući se kroz planine, veliki lednici su se otapali i neuništivom snagom vode dubili kopno i, odnoseći zarobljene stene, nastavljali svoj put prema moru. Tako su nastajali fjordovi, uzani i do 1.300 metara duboki morski rukavci, sa tri strane okruženi strmim i do 800 metara visokim stenama. Pošto je led u njihovoj unutrašnjosti bio najteži, fjordovi su u unutrašnjosti deblji nego u blizini mora. Prirodna atrakcija je i to što se visoko iznad njih protežu impozantni glečeri i glečerske doline, pa taj kontrast leda, zelenih voda fjorda i planinskih vrhova ostavlja turiste bez daha.

Za nastanak nekih od najveličanstvenijih fjordova na svetu zaslužan je upravo položaj ove zemlje, odnosno neposredna blizina Atlantskog okeana i nekoliko okolnih mora. Takođe, oni su krivci i za razuđenost norveške obale. U davnim vremenima norveški fjordovi su služili vikinškim napadačima kao skrovište prilikom vrebanja plena kao što su bogati trgovački brodovi.

Vikinzi, preci današnjih Norvežana, oduvek su bili poznati kao izuzetno vešti moreplovci koji su se neustrašivo upuštali u rizične avanture i teške plovidbe i u najtežim vremenskim uslovima. Zbog te njihove ljubavi prema moru i posvećenosti plovidbi, norveška trgovačka flota danas je šesta po veličini na svetu. Tim istim fjordovima danas turistički brodići bezbrižno vijugaju između veličanstvenih vodopada koji se ruše u more, probijajući se do napuštenih farmi i improvizovanih vikinških sela na zelenim planinskim obroncima, po kojima su kao dečje igračke razbacane drvene kućice nebeskoplave, rubincrvene i snežnobele boje.

Dva najpoznatija fjorda, Geirangerfjord i Nerejfjord, međusobno udaljeni 120 kilometara, nalaze se severoistočno od Bergena, po mnogima najlepšeg grada ove predivne zemlje. Voda 16 kilometara dugačkog Geirangerfjorda je slana, pa se zato ne smrzava tokom dugih zimskih meseci. Pošto plime gotovo i da nema, u mirnoj vodi ogledaju se nebo, 2.000 metara visoki planinski vrhovi sa obe strane i stenovite zidine na ulasku u fjord. A visoko iznad njih impozantni glečeri i glečerske doline ostavljaju bez daha.
Nerejfjord, najuži fjord na svetu, u stvari je rukavac najdužeg norveškog i jednog od tri najduža svetska fjorda - Sognefjorda. Norvežani ga s ponosom nazivaju kraljem fjordova jer se širi 200 kilometara u unutrašnjost. U jednom delu uži je od 250 metara, a njegove strme, kristalne planinske stene uzdižu se 1.500 metara iznad vode. Britanac Luis Gordon preplivao ga je 2004. godine i zasad je jedini čovek koji je to uradio. Zašto nisu i drugi, najbolji odgovor dobijate ukoliko u tu vodu gurnete prst ili ruku. Preporuka je da uprkos radoznalosti to ne činite. I još nešto: u zimskim mesecima sunce nikada ne dopire do dna fjorda pa se tada mogu videti foke kako se odmaraju ispružene na stenama ili koze koje pasu na strmim planinskim padinama.

Povezane vesti - Dva sveta na 92 ostrva

Preko Nordalsfjorda i Geirangerfjorda, fjorda ukrašenog čuvenim slapovima Sedam sestara i Nevestin veo, put vodi do Bergena, grada s fantastičnom ribljom pijacom. Na ovom putovanju nezaboravna je i vožnja žičarom do najvišeg brda Urlikena. Do Flojena, nešto nižeg vrha, dolazi se uspinjačom Floibanen, remek-delom norveških inženjera. Na samo 150 metara od velelepne riblje pijace, u samom centru Bergena, započinje jedna od najpoznatijih norveških atrakcija, petominutna vožnja koja se završava na visini od 320 metara iznad mora.

Tu su restoran i suvenirnica kojih u Norveškoj ima na svakom koraku i, ono najlepše, savršen pogled na Bergen s prekrasno uređenog vidikovca u drvetu i staklu. Turistički target je i nekoliko muzeja, zatim spomenika i galerija kao i kuća-muzej kompozitora Edvarda Griga, odnosno Munka i drugih značajnih Norvežana. Jedan od predivnih detalja je i visoravan Hardangervid, odakle se pruža  pogled na predeo sličan mesečevoj površini sa jezercima, nalik na velike plave oči.

Bezbroj fjordova vodi prema severu i najsevernijoj tački Evrope, rtu Nordkap. Iako su svi norveški gradovi zaista lepi, njihovi stanovnici uvek nešto rade kako bi oni bili još lepši, što se na svakom koraku može videti i u prestonici Oslu, zatim i Trondhajmu, Stavangeru, Dramenu, Kristijansandu, Lilehameru u kome su 1994. održane Zimske olimpijske igrama, Frederikštatu, Skjebergu, Moldeu i drugim.

Jedini put iz Geirangerfjorda prema severu je Trolstigen, Trolski put ili Trolove merdevine, u inostranim turističkim vodičima opisan kao „onaj od kojeg se diže kosa na glavi“, zbog serpentina koje vode niz stenu koja se obrušava hiljadu metara u dubinu. Put je širok tek toliko da mogu da se mimoiđu dva automobila. Siva planina Trolvegen, Zid trolova, najviša je vertikalna stena u Evropi (1.100 m) na kojoj sa prekrasnih vidikovaca možete da uživate u fantastičnom pogledu na fjordove, predivne vodopade, prirodne zidove od stena...
Zaobilazni ali glavni put vodi ka Trondhajmu, gradu sa drvenim starinskim, raznobojnim kućama izgrađenim na vodi i zanimljivim starim mostom. Trondhajmska katedrala, prekrasno gotičko zdanje, po lepoti može da se meri sa mnogim poznatim evropskim sakralnim građevinama. U najsevernijem univerzitetskom gradu na svetu, Tromsu, udaljenom oko 350 kilometara od arktičkog kruga, možete doživeti i ponoćno sunce i polarnu noć. Severno od Tromsa nižu se stotine kilometara prostranstava bez većih naselja, rastinja gotovo da i nema, pa taj predeo podseća na površinu Meseca. Pošto više nije bilo šuma, tek ovde, prvi put mogu se videti losovi koji obično u manjim grupama lutaju okolo u potrazi za hranom.

Nakon celodnevne vožnje kroz ove neverovatne pejzaže, konačno se stiže do najsevernije tačke Evrope, rta Nordkap, gde u julu sunce uopšte ne zalazi. Posle njega, dalje prema Severnom polu, može se jedino brodom. Prava najsevernija tačka, u stvari, jeste rt Knivskjeloden, ali do tamo mora da se pešači.

Povezane vesti - Mesto gde sunce sija 300 dana u godini

S obzirom na geografski položaj, Norveška je zemlja u kojoj se pojavljuju tri zanimljiva prirodna fenomena: polarna noć, polarni dan i polarna svetlost, karakteristični za područja arktičkog kruga. Polarni dan ili ponoćno sunce je prirodni fenomen koji se pojavljuje severno od arktičkog kruga i južno od antarktičkog kruga, tokom kojeg je sunce vidljivo 24 sata na dan, odnosno uopšte ne zalazi. Vreme tokom kojeg sunce ne zalazi zavisi od geografskog položaja mesta, a varira od 20 sati na samim krugovima do 186 dana na polovima.

Broj dana godišnje s ponoćnim suncem povećava se što se ide dalje od ekvatora prema polovima. Arktički krug je zamišljena linija povučena 66,5 stepeni severno od ekvatora, što je najjužnija granica područja gde se leti može videti ponoćno sunce. Ponoćno sunce javlja se između 21. maja i 21. jula. Pošto Antarktik nema stalnih stanovnika, u ovom fenomenu mogu redovno da uživaju jedino žitelji Aljaske, Grenlanda, Islanda i severnih delova Kanade, Švedske, Norveške, Finske i krajnjih delova Rusije, poput Nove zemlje i grada Murmanska. Suprotni fenomen, kada sunce uopšte ne izlazi, zove se polarna noć, koja traje od novembra do februara.

Polarno osvetljenje neba u noći, prirodna pojava znana kao Aurora borealis, neverovatan je, nezaboravan i pomalo nestvaran doživljaj, vidljiv zimi u određenim mestima na severu Norveške. Nastaje kada se čestice plazme sa Sunca zadrže u jonosferi iznad Zemljine površine, stvarajući tako nestvarnu igru svetlosti koja leluja poput nebeskih zavesa koje pucketaju na noćnom nebu. U zavisnosti od visine, njihova boja varira od svetlozelene do tamnocrvene i ljubičaste. Jedno od najboljih mesta za posmatranje ove pojave u Norveškoj je selo Ersfjordboton, 20 kilometara od Tromsa i to od sredine septembra do kraja marta.