"NEZRELOST DRŽAVA" Goldštajn: Štetno licitiranje Kitarovićeve

Hrvatski istoričar Ivo Goldštajn ističe u intervjuu za Radio Slobodna Evropa da je štetno licitirati brojkama jer nam relativizacija prošlosti oduzima budućnost.

On je to izjavio povodom nedavne izjave predsednice Hrvatske Kolinde Grabar Kitarović da su Hrvati dali najveći doprinos antifašističkoj borbi u Evropi.

Tačno je, kaže Goldštajn, da su Hrvati bili najzastupljeniji u antifašističkom pokretu u odnosu na druge jugoslovenske narode sa 30 odsto, a činili su nešto više od 20 procenata stanovnika tadašnje zajedničke države.

Međutim, ukazuje da sledeći tu logiku, Srbi u Hrvatskoj su dali najveći doprinos, jer ih je bilo 28 odsto među hrvatskim partizanima, a oko 16 procenata u tamošnjem stanovništvu, naveo je on.

Povezane vesti - Brnabić: Revizija istorije u Hrvatskoj je zastrašujuća

"Danas je najvažnije ne licitirati brojkama nego da shvatimo da je partizanski pokret pokušavao da stvori neke mostove između zavađenih naroda koji su bili zakrvljeni do te mere da je izgledalo da iz tog kolopleta zločina i osvetničkih akcija nema izlaza", kaže Goldštajn za RSE, dodajući da relativizacija prošlosti oduzima budućnost:

"To su samodovoljne, etnocentrične države koje funkcionišu na osnovu vrednosti suprotnim evropskim. Hrvatska jeste članica Evropske unije. Međutim, jedan deo političkog života u Hrvatskoj upravo funkcioniše po načelima koja su u suprotnosti u odnosu na evropske“, ističe Goldštajn.

On smatra žalosnim to da je jedan takav događaj, kao što je Drugi svetski rat na prostoru bivše Jugoslavije, duboko politizovan 74 godine nakon njegovog završetka.

"Dakle, to govori i o našoj nezrelosti, odnosno nezrelosti postjugoslovenskih država da se na pravi način suoče sa svojom stvarnom prošlošću", ističe ovaj hrvatski istoričr.

Prema njegovim rečima, izjava Kitarovićeve da je Hrvatska imala najjači antifašistički pokret, možda dobro zvuči kad je izgovori političar, ali kad, kako kaže, on kao istoričar mora to komentariše, onda naravno treba to da staviti u kontekst i malo pojasniti te stvari.

Govoriti o antifašističkom pokretu u Hrvatskoj, znači uključivati sve građane, dakle ne samo Hrvate nego i veliki i iznadprosečan broj Srba.

"Na kraju 1941. godine od sedam hiljada hrvatskih partizana otprilike, apsolutno je najviše bilo Srba - njih 5.400 i oko 800 Hrvata. Dakle, oko 80 odsto tadašnjih hrvatskih partizana su bili Srbi", ističe Goldštajn.

Preostali od tog broja su bili drugi, pre svega Jevreji, nešto Crnogoraca i muslimana.

Povezane vesti - Vučić: Postoji samo jedna istina, a Hrvati nek neguju svoju

Prema izjavi Josipa Broza Tita iz proleća 1944, zasnovanoj na zvaničnim brojevima, u tom trenutku Narodnooslobodilačkoj vojsci ima 44 odsto Srba, 30 procenata Hrvata, 10 odsto Slovenaca, četiri procenta Crnogoraca i 2.5 odsto muslimana, kaže Goldštajn i dodaje da je to 91 procenat, dok ostatak čine pripadnici drugih nacionalnosti.

Precizira da kada je reč o Hrvatima, taj broj je natprosečan u odnosu na udeo Hrvata u tadašnjoj Jugoslaviji koji je tada bio, zavisno od toga koji popis se uzima kao relevantan, da li onaj iz 1941. ili iz 1948. godine.

"Hrvati su činili oko 22 do 26 odsto stanovnika na teritoriji tadašnje Jugoslavije, a sa 30 procenata su bili najzastupljeni u partizanima u odnosu na druge jugoslavenske narode. U odnosu na Srbe - otprilike isto", kaže Goldštajn.

Upitan kakva je situacija bila kasije, Goldštajn objašnjava da se broj Hrvata u partizanima u Hrvatskoj izjednačio sa Srbima već 1942, a onda postupno, tokom 1943.

Hrvati, jasan je Goldštajn, postaju brojniji u partizanima u Hrvatskoj u odnosu na Srbe, tako da negde 1944. u partizanima u Hrvatskoj je oko 61 odsto Hrvata i 28 odsto Srba, što je, kako kaže, razumljivo, jer su Hrvati većinski narod, a Srba je tada u Hrvatskoj bilo nekih 16 odsto.

Na konstataciju da su Hrvati masovno krenuli u antifašističku borbu tek nakon pada Musolinija u septembru 1943. i kada je postalo jasno da Hitler gubi rat, Goldštajn kaže da je jedan dobar deo Hrvata 1941. dočekao osnivanje NDH sa zadovoljstvom.

Jednim delom zato što je nestala Jugoslavija koja je bila diktatura i postojala je snažna opozicija u Hrvatskoj prema onome što se događalo u toj državi, a kao drugo je naveo da su Hrvati mislili da je osnivanje NDH, zapravo, beg od rata.

Dakle, smatralo se: "nije bilo rata, a dobili smo državu", odnosno, "prošli smo bez rata, a cela Evropa je zaglibila u tom krvavom ubilačkom ratu", navodi Goldštajn i dodaje da se, međutim, videlo da su to računi vrlo kratkoga veka.

U međuvremenu je, ističe, počeo i ustaški teror koji je prvenstveno genocidno nasrnuo na Srbe, Jevreje i Rome, ali vrlo brzo i na Hrvate, tako da su mnogi Hrvati do 1941-42. godine imali jasnu distancu prema ustašama.