Vesti
24.08.2021. 19:07
Srbija
01.09.2021. 06:05
R.E.
Rani počeci
Da li znate koja škola u Srbiji je najstarija i gde se nalazi?
Prvi septembar nikada nije spadao u omiljene datume, posebno među mladima. Raspust je gotovo, obaveze se vraćaju sa odmora, a sa njima i đaci u klupe.
Međutim, što se mora nije teško. Možda ova rečenica neće biti previše utešna za nekog ko se juče vratio sa mora, a danas, dok čita ovaj tekst, se sprema za prvi čas, ali nastavak teksta bi mogao da bude koliko-toliko utešan. Jer istu sudbinu delili su i đaci mnogo godina ranije.
Priča o obrazovanju počinje još u srednjovekovnoj Srbiji kada su se ljudi opismenjavali u okviru crkve. Manastiri poput Sopoćana, Pećke patrijaršije i Studenice predstavljali su najvažnije institucije obrazovanja. Muška deca mogla su da se obrazuju i kod sveštenstva u svojoj parohiji. Učilišta su, takođe, postojala u većim naseljima i pri dvorovima bogatijih vlastelina, a najviše pažnje bio je posvećeno pisanju i čitanju. Od takvih dalekih početaka nastajale su prve osnovne škole u Srbiji, da bi se došlo do toga da je osnovna škola obavezni nivo obrazovanja.
Kako je već poznato srpski narod se kroz istoriju susretao sa mnogo izazova. Posle velikih seoba prema teritoriji Austrije, narod je trpeo snažan pritisak katoličke crkve. U tom periodu Rusija je odigrala važnu ulogu u odbrani naroda od pokrštavanja jer je iz ove države u trećoj deceniji 18. veka u Srbiju došao veliki broj učitelja. Upravo su oni stvorili temelje za kasniji razvoj obrazovnog sistema u Srbiji.
U prvoj polovini 18. veka u Beogradu je radila Mala grčka škola, koja je funkcionisala u okviru mitropolitovog dvora, smeštenog pokraj Saborne crkve. Finansirali su je grčki trgovci iz Beograda čija su deca pohađala školu. Međutim, dolaskom Austrijanaca u Beograd Grci su masovno počeli da se iseljavaju, pa je školi pretilo zatvaranje. Spas je usledio nakon reagovanja tadašnjeg mitropolita Mojsija Petrovića koji angažuje 1718. godine Grka Gerasima da uči srpsku decu.
Tako dolazimo do stvaranja najstarije osnovne škole u Srbiji - Osmogodišnja škola "Kralj Petar Prvi" u Beogradu.
Škola doživljava novu krizu kada je 1739. godine potpisan Beogradski mir. Sa povratkom Turaka na vlast škola je ugašena, a Mitropolitov dvor u međuvremnu urušen. Škola počinje ponovo da radi 1809. godine u prizemlju zgrade u kojoj je danas smešten Muzej Vuka i Dositeja, da bi svega nekoliko godina kasnije ponovo dobila lokaciju u blizini Saborne crkve.
Sa novim početkom došlo je i novo ime – Škola kod Saborne crkve.
Inače, važno je napomenuti da je škola u prošlosti više puta menjala ime: Osnovna muška i ženska škola, zatim između dva svetska rata Osnovna škola "Kralja Petra", pa Osnovna škola broj jedan, Osnovna škola "Braća Ribar", da bi od 1993. godine dobila ime koje i danas nosi – Osnovna škola "Kralj Petar Prvi".
Mnogi velikani su bili ili učitelji ili đaci ove škole - Vuk Stefanović Karadžić, Dositej Obradović, Kralj Petar Prvi Karađorđević, Stevan Stojanović Mokranjac, Mihajlo Petrović – Alas, Marko i Aleksa Čelebonović, Moša Pijade, Jurica i Lola Ribar, Ružica Sokić, Nikola Simić, Minja Subota, Vladeta Jerotić, Svetozar Gligorić, Zoran Slavnić, Dragan Kapičić i mnogi drugi.
Vesti
29.08.2021. 16:05
Prvi put u istoriji Srbije: "Bože pravde" u svim školama 1. septembra
Druga osnovna škola koja je počela sa radom u Srbiji bila je Osnovna škola "Dositej Obradović" u Požarevcu. Škola je osnovana davne 1733. godine na inicijativu učitelja Pavla Meštera. Svojevremeno je u ovoj školi predavao i Đura Jakšić.
Ne možemo a da ne pomenemo i osnovnu školu "Karađorđe" koja je sa radom počela davne 1805. godine i najstarija je svetovna škola u Srbiji.
Zanimljivo je da se, u trenutku otvaranja škole, među prvacima našao i Karađorđev sin Aleksa, kao i sinovi ili najbliži rođaci brojih starešina iz Prvog srpskog ustanka – Jovica Milovanović, sinovac Mladena Milovanovića; Milan i Ivan Stojković, sinovi Milenka Stojkovića; Radovan Doljančević, sin Aćima Dolanca i Maksim Ranković, sin poznate ustaničke porodice Ranković iz Ostružnice. Njihov učitelj bio je Nikola Nikolajević, koga su kmetovi plaćali 400 groša godišnje, dok su udžbenici nabavljani iz Budima. Nikolajević je kasnije oženio Karađorđevu unuku Poleksiju, a njihove tri ćerke takođe su pohađale ovu školu.
Komentari
