Scena
19.03.2025. 16:43
Scena
08.04.2025. 23:10
Silvana Hadži-Đokić
Preporuka za čitanje
"Nevidljivi čovek" - od zabranjene knjige do remek-dela
"Nevidljivi čovek" jedan je od najvažnijih romana dvadesetog veka, ne samo američke književne tradicije, već i planetarno, objavljen u Njujorku 1952. godine, aktuelan i danas. Otpočetka izazivajući veliko zanimanje, knjiga je prvo bila zabranjivana, a potom uzdizana kao književno remek-delo.
Bivši predsednik SAD Barak Obama postavlja "Nevidljivog čoveka“ na sam vrh američke savremene književnosti; tako je svoju biografiju nazvao "Barak Obama: Nevidljivi čovek“, a memoare "Snovi moga oca“ direktno je oblikovao u odnosu na Elisonov roman.
Bezimeni crni protagonista predstavljen je u nekoliko godina koje se broje od njegove završene srednje škole i progona sa koledža na američkom jugu put severoistoka, Njujorka gde pokušava da nađe posao i započinje novi život.
U svojoj odiseji sreće razne ljude i izložen je ponižavajućim mogućnostima koje mu se nude na svakom koraku. Njegov deda, oslobođeni rob, na samrti mu je dao važne lekcije o hipokriziji i dominaciji belog čoveka.
Putujući s Juga prema Severu uvodi nas u naizgled paralelnu stvarnost, naspram koje naša stvarnost izgleda bajkovito i katarzično. Pripovedan napetim i zajedljivim glasom, roman obuhvata simfonijski raspon američkog jezika, crnog i belog, stvarajući pritom, stilski i sadržajno, jedno od najsmelijih književnih dela dvadesetog veka. Smatra se obrazovnim, avanturističkim romanom koji pokazuje Ameriku kao zajednicu koja svojim građanima ne nudi trajne ideale niti obezbeđuje institucije kroz koje bi oni bili ostvareni. Američki san je raspršen. Iako postoje razlike između južnjačke i severnjačke segregacije, diskriminacija je ista, iz istog korena, kao pripadnici iste pasmine.
Glavni junak ovog romana izbačen je sa crnačkog koledža na jugu, zato što je belom bogatom čoveku pokazao pogrešne stvari, kako zaista živi i pulsira crna populacija. Prozvan od strane velike sudbine od samog početka – od kada je poslužio za zabavu morbidnoj grupi belaca kao jedan od grupe crnih dečaka koji su bili prinuđeni da se međusobno bore do prolivanja krvi i sakupljaju sitan lažni novac na električnom tepihu.
Njegova rasna, individualna i politička nevidljivost uporno ga prati i na putu njegovog izgona, ekskomunikacije, kada odlazi u Njujork, misleći da je to privremeno.
Scena
18.03.2025. 20:10
Darko Tuševljaković o novom romanu "Karota", o tome šta znači biti uspešan pisac...
Događaj sa dva crna starca koja sudski izvršitelji uz pomoć naoružanih rmpalija izbacuju na ulicu, iznoseći iz njihovog memljivog i prastarog stana trice i kučine, starudiju, miris truleži, ugaoni je kamen za ovog mladića, nakon koga više ništa neće biti isto.
Tada ga zapažaju pripadnici Bratstva, američke radikalne levice, odnosno Komunističke partije. Stvaraju od njega lidera, obučavaju ga i on kao da se odvaja od svojih korena, u kojima se crna i bela boja kože ne mešaju, stvarajući hibridnu sivu boju. U fabrici sreo je članove sindikata. U Harlemu preteče Crnih pantera.
Ovom mladiću komunisti daju novo ime, novi identitet koji ubuduće pripada ne pojedincu, nego Bratstvu. I sam Ralf Elison, koji je za života objavio samo jedan, ali zlata vredan roman, nagrađen nacionalnom nagradom, bio je član Komunističke partije Amerike i razočarao se u nju.
Sve strategije udruživanja – sindikalne, političke, rasne, polne – prošle su kroz njegov život trujući ga i obesmišljavajući. Konačno, on se povlači u ilegalu, živi u rupi, podrumu, gde krade struju i egzistira fiziološki preplavljen džezom, muzikom američkih crnaca, konačno postajući ono što jeste oduvek – nevidljivi čovek.
Komentari
